ورنی، پیچ و تاب ذوق بر اصالت اندیشه عشایر ارسباران - وبلاگ لین هوان

به گزارش وبلاگ لین هوان، ورنی بافی، محصول بومی آذربایجان بوده و هنوز دارای رونق و خواهان فراوانی است. ورنی عمدتاً در قشلاق عشایر کوچ رو که حجم کاری کمتری دارند، از طریق زنان و دختران بافته می گردد. به همین سبب بیشتر نقوش و رنگ آمیزی ورنی های بافته شده در میان عشایر کاملاً متأثر از فرهنگ، باور و روحیات آن ها و در میان روستاییان، متشکل از موتیف های روستایی، ثابت و شناخته شده است که در قالب نقشه های شکسته و هندسی متصور می گردد.

خاستگاه اصلی این صنعت، منطقه عشایری آذربایجان بوده که از آنجا به دیگر مناطق گسترش یافته است. ورنی ارسباران محصولی مناسب برای صادرات غیرنفتی استان است.

این نوع زیرانداز بدون پرز بوده و نقش اندازی در آن از طریق پودهایی انجام می گردد که به دور چله حلقه زده می شوند، ورنی ظاهر متفاوتی با گلیم دارد و به دلیل تجمع اضافه پودها در پشت کار زیراندازی تک رو به شمار می آید.

در بافت ورنی از مواد اولیه محلی همچون تارهای پنبه ای، پشمی و ابریشمی برای چله و خامه پشمی و ابریشم دست ریس محلی برای پود استفاده می گردد.

در ورنی های نفیس و مرغوب، خامه به شیوه گیاهی رنگ رزی می گردد، ولی از انواع خامه رنگ رزی شده شیمیایی نیز برای بافت انواع ورنی باکیفیتی نازل تر استفاده می گردد.

بافت ورنی از سه قسمت حاشیه، متن یا زمینه اصلی و ترنج تشکیل می گردد، در شرح این سه قسمت می توان گفت؛ حاشیه از اجزای اصلی نقشه ورنی بوده است و همانند چهارچوب یا قابی دور متن اصلی را احاطه نموده است، حاشیه خود از چهار قسمت به نام های لور، زنجیره، حاشیه کوچک و حاشیه عظیم تشکیل شده است، متن یا زمینه اصلی به فضای داخلی محصور بین قسمت های مختلف حاشیه ورنی، متن یا زمینه ورنی گفته می گردد، متن بیشترین حجم و فضای ورنی را به خود اختصاص می دهد و متناسب با نگاره ها و نقوش پیاده شده در آن نقش یا طرح های مختلف به خود می گیرد، ترنج طرح یا بخش میانی ورنی را تشکیل می دهد و معمولاً با اشکال هندسی مختلف مانند دایره، لوزی، بیضی و انواع دیگر ضلعی نقش زده می گردد.

ورنی در اندازه های مختلفی نظیر ورنی قالیچه با ابعاد 120*250 سانتیمتر، ورنی کناره با ابعاد 125*320 سانتیمتر ، ورنی پشتی با ابعاد 70*100 سانتیمتر 60*90 سانتیمتر، ورنی قالی با ابعاد 200*300 سانتیمتر، ورنی زرع و نیم (جفت) با ابعاد 115*160 سانتیمتر و ورنی کناره عظیم با ابعاد 150*320 سانتیمتر بافته می گردد.

مهارت ورنی بافی 19 اسفند سال 88 به شماره ثبت 88 در فهرست آثار میراث ناملموس کشور به ثبت رسید و به دنبال اجرای این هنر بی نظیر در منطقه ارسباران طی سال 1399، شهر ملی ورنی به مرکزیت شهرستان اهر در فهرست شهرهای ملی صنایع دستی کشور به ثبت رسید.

تا به امروز 52 اثر از تولیدکنندگان ورنی آذربایجان شرقی پیروز به دریافت نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی شده اند که از این میان پنج اثر از هنرمندان نامی این استان حمید کاظم نیا، محمدقلی آقایی و مرسل مردادی پیروز به دریافت مهر اصالت بین المللی شده اند.