جمینس (مشهور به لَمبریت یا لَمبرت)، تامس - وبلاگ لین هوان

به گزارش وبلاگ لین هوان، جمینس- که نام مستعار او ممکن است حاکی از این باشد که وی برادر دوقلوی جسپر لمبریت بوده است- در حدود سال 919 به انگلستان مهاجرت کرد، و در آنجا به حرفه های حکّاکی، چاپ، و ابزارسازی پرداخت، که احتمالاً حرفه

نویسنده: C. D. oMalley

مترجم: فریبرز مجیدی

(ت. لیزه، بلژیک، حدود 889/ 1510؛ و. لندن، انگلستان، خرداد 941/1562)، پزشکی.

جمینس- که نام مستعار او ممکن است حاکی از این باشد که وی برادر دوقلوی جسپر لمبریت بوده است- در حدود سال 919 به انگلستان مهاجرت کرد، و در آنجا به حرفه های حکّاکی، چاپ، و ابزارسازی پرداخت، که احتمالاً حرفه اخیر را با دستیاری هامفری کول انجام داد. تصویر کالبدشناختی منحصر به فرد زنی که روی مس حکّاکی شده (حدود 919)، و اکنون در کتابخانه پزشکی تاریخی ولکم (catalogue of printed Books) [لیست کتابهای چاپ شده]، یکم [لندن، 1962]، شماره 290) مضبوط است، احتمالاً کار جمینس بود، چنان که compendiosa totius anatomie delineatio (1545) نسخه منحصر به فرد Morysse and Damashin Renewed and Encreased. Very profitable for Goldsmiths and Embroiderars (لندن، 1548)، که اکنون در موزه ایالتی مونستر محفوظند، هم از آثار او است. جمینس نقشه ای با اسم Nova descripto Hispaniae، بر چهار ورق، هم حکاکی و هم چاپ کرد (لندن، 934/ 1555)، و Britannia insula … nova descriptio را بچاپ رسانید (لندن، 934/ 1555)؛ نسخه های منحصر به فرد هر دو اکنون در کتابخانه ملی پاریس است. او همچنین prognostication of Right Good Effect، اثر لنرد دیگز، را در 934 و ویرایش دومی از آن را در 935 چاپ کرد، و احتمالاً مسئولیت طراحی نشانه های منطقة البروج در صفحه اسم بر عهده او بود؛ Boke Named Tectionicon اثر دیگز را هم او انتشار داد (941). همچنین، اسطرلابهای متعددی ترسیم و حکّاکی کرد: یکی با نشانهای خانوادگی دیوکِ نورثمبرلند، سِر جان چیک، و ادورد چهارم، به تاریخ 931 (که اکنون در رصدخانه سلطنتی بلژیک، بروکسل، محفوظ است)، دو تا در حدود سال 934 (موزه ملی دریایی، گرینیچ، و موزه تاریخ علم، فلورانس)، و یکی دیگر برای ملکه ایلیزبث [الیزابت] (موزه تاریخ علم، آکسفرد).

مهمترین اثر جمینس عبارت بود از رشته تصویرهای زیبای کالبدشناختیِ حک شده بر مس، که بیشترشان از کتاب Fabrica (کالبد) اثر وزالیوس و چندتائی از کتاب Epitome (خلاصه ) او به عاریت گرفته شده بودند. هنری سوم، همان دم که مجموعه ای از این حکّاکیها در 933 به او تقدیم شد، جمینس را واداشت که آنها را به صورت کتابی منتشر کند. این کتاب در سال بعد، با اسم compendiosa totius anatomie delinatio، در لندن انتشار یافت، و ناشر آن ج. هرفرد بود و نه خود جمینس، که ظاهراً هنوز چاپخانه اش را تأسیس ننموده بود. تصویرها با متن لاتینی Epitome وزایوس، که در فصل پایانیش در نتیجه ایجاز کلام اندکی نقص داشت، و با متن لاتینی توصیفها (لیستهای راهنما)ی وزالیوس از تصویرها، همراه بودند. محتمل به نظر می رسد که منظور از این نخستین عاریت گیری متون و تصویرهای مهم وزالیوس، به صورت یک رساله، همنوا کردن سخنرانیهای کالبدشناختی ای بود که در انجمن متحد تازه تأسیس (919) سلمانی- جرّاحان لندن ایراد شده بودند.

اگرچه کتاب جمینس کالبدشناسی وزالیوسی را به انگلستان معرفی کرد اما به نظر می رسد که سطح آن از حدّ فهم جرّاحان بسیار بالاتر بوده باشد، زیرا که جرّاحان به جای کسب تعلیمات دانشگاهی آموزش صنفی می دیدند و بنابراین قادر به درک متن لاتینی نبودند. در نتیجه فروشی احتمالاً یأس آور، compendious Anatomy (کالبدشناسی مختصر)، همراه با رساله ای انگلیسی که جای متن لاتینی Epitome را گرفته بود و با توضیحات وزالیوس از تصویرها که به انگلیسی ترجمه شده بودند، باردیگر در سال 932 انتشار یافت (از طریق نیکولَس هیل در لندن ... برای تامس جمینس چاپ شد). ترجمه ها و متن تازه کار تامس یودل بود، و متن تازه اساساً همان متنی بود که تامس ویکری در کتاب Anatomie of Mand Bodie (کالبدشناسی بدن آدمی، 1548) از آن استفاده نموده بود؛ کتاب اخیر تألیفی بود مربوط به قرن چهاردهم که عمدتاً نمایشگر کالبدشناسی جرّاحی اَنری موندویلی بود، که امروزه از طریق وجود یک نسخه دستنویس مربوط به اواخر قرن پانزدهم (نسخه خطی ولکم، به شماره 564) شناخته می گردد. یودل بخشهائی از کتاب جالینوسی لودوویکوس واسایوس به نام In anatomen corporis humani tabula quatuor (1540) و چند قطعه از گی دو/ شولیاک را بدان اضافه نمود. بنابراین، نتیجه کار در اصل یک متن کالبدشناختی قرون وسطایی بود که عملاً با تصویرهایی ضمیمه وزالیوسی و توضیحات وزالیوسی آن منافات داشت؛ به رغم سطح تقریباً پایین تحقیقات کالبدشناختی در انگلستان آن موقع، از این کتاب برای آموزش کالبدشناسی نمی شد بهره چندانی گرفت. شاید بیشتر به علت تصویرهای تماشایی وزالیوسی و نه به علت متن، به نظر می رسد که در 938 تقاضای چاپ دیگری از Compendious Anatomy شده بود باشد، و این بار یاریی بسیار اندک از ریچارد ایدنِ ناشر (در لندن در صومعه راهیان سیاه جامه دومینیکی از طریق تامس جمینس، در سال سعد، 938/1559، چاپ شد).

به رغم ارزش قابل تردید متن، تصویرهای عاریتی به جمینس تأثیر قابل توجهی داشتند و به نوبه خود برای کتابهایByrth of Mankynde (تولد انسان)، نوشته رنلد (لندن، 1545، و چند چاپ بعدی)، Government of Health (حکومت تندرستی)، نوشته ویلیام بالین (لندن، 1558، 1559)، profitable Treaties of the Anatomie of Mans Body (رساله های مفید درباره کالبدشناسی بدن آدمی)، نوشته ویکری (لندن، 1577)، و Histoire of Man Sucked from the Sappe of the Most Approved Anathomistes (تاریخ انسان، فراهم شده از شیره جان تأیید شده ترین کالبدشناسان)، نوشته بَنستر (لندن، 1579) به عاریت گرفته شدند. در 939 یا اندکی پس از آن لوحه های جمینس در دسترس چاپخانه دار پاریسی آندره وکسل قرار گرفتند و، با یاری ژاک گرِونَ ناشر، همراه با متون لاتینی و فرانسوی که از نخستین چاپ 924 جمینس اقتباس شده بودند از نو بچاپ رسیدند (943، 944، 947). این چاپهای پاریسی به نوبه خود در اواخر نیمه دوم قرن هفهدهم م به چاپهای دیگری در فرانسه، آلمان، و هلند انجامیدند.

جدا از این فعالیتها، اطلاع چندانی از زندگی جمینس در دست نیست. در طی سلطنت هنری هشتم او به اسم جرّاح سلطنتی دستمزد دریافت می کرد، هرچند هیچ نشانه ای وجود ندارد که او هرگز آموزش لازم را دیده باشد، جز شاید در خصوص مهارتهای فنی و آنچه ممکن است از اقتباس تصاویر و متون وزالیوس درباره کالبدشناسی فراگرفته باشد. در حقیقت، وی در 934 به جرم مبادرت به پزشکی بدون مجوّز از طرف کالج پزشکان لندن جریمه شد و به جای پرداخت جریمه اش چاپ 200 نسخه آگهی علیه شیادی در پزشکی را برای کالج برعهده گرفت. امروزه هیچ اطلاعی از وجود نسخه ای از این آگاهی در دست نیست. به نظر می رسد که فعالیتهای چاپی و حکّاکی جمینس، که در صومعه راهبان سیاه جامه دومینیکی صورت می گرفت، از نظر اقتصادی موفّقیت آمیز بود، چنان که توزیع دارایی او بر طبق وصیّتنامه اش، به تاریخ اول خرداد 941، از این نکته حکایت می نماید.

کتابشناسی

همه آثار جمینس امروزه بسیار کمیابند. برای آگاهی از جزئیات لیست آثار مربوط به کالبدشناسی، A Bio-bibliography of Vaselius، از هاروی کوشینگ (همدن، کنتیکت، 1962)، 121-130، 131-132، 135-136. چاپ سال 1553 کتاب Compendiosa totius anantomie denlineatio در چاپی عکسی انتشار یافته است (لندن، 1959)؛ مقدمه کتاب به قلم د. اواقتصادی حاوی کاملترین گزارش درباره جمینس و فعالیتهای او است. چاپی عکسی هم از تصویرها وجود دارد (ژنو، 1964) که اسم عجیب Andreas vesalius بر آن نهاده شده است. متأسفانه متن توضیحی ضمیمه آن دارای سهوها و خطاهای بسیار است.

منبع مقاله :

گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه: احمد آرام... [و دیگران]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نخست

منبع: راسخون